Σκύλος και αυτισμός. Να υιοθετήσω ή όχι;

Με στόχους κυρίως την ανάπτυξη των σωματικών, κοινωνικών, συναισθηματικών και γνωστικών λειτουργιών οι επιστήμονες, με την βοήθεια ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων αλλά και άλλων ζώων (άλογα, δελφίνια, πουλιά, γάτες) προσπαθούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής ασθενών και οικογενειών με ποικίλα προβλήματα υγείας, συμπεριφοράς, εξαρτήσεων και άλλων. Το λεγόμενο pet therapy ή assisted pet therapy πραγματοποιείται σε αυστηρά πλαίσια με ένα άψογα εκπαιδευμένο για την περίσταση ζώο, τον φροντιστή του και το άτομο υπό θεραπεία. Η σχέση του ζώου με τον θεραπευόμενο λήγει, μόλις ολοκληρωθούν και οι απαραίτητες συνεδρίες. Το APT εφαρμόζεται σε πληθώρα περιστατικών και φυσικά υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση, πάντα σε αυστηρά και καλά δομημένα πλαίσια και την παρουσία του ειδικού, εφαρμόζονται και στην περίπτωση του αυτισμού.

Τι γίνεται όμως με τα απλά κατοικίδια; Μπορούν τα ζώα να βοηθήσουν και να συνυπάρξουν αρμονικά με τα αυτιστικά παιδιά και τις οικογένειές τους; Είναι οι σκύλοι οι καταλληλότεροι σύντροφοι των παιδιών αυτών.

Οι λόγοι που οι γονείς αυτιστικών παιδιών υιοθετούν ένα σκύλο είναι οι ίδιοι με αυτούς που έχουν οι γονείς παιδιών με κανονική ανάπτυξη: Βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, υπευθυνότητα, συντροφικότητα. Τα παιδιά με κανονική ανάπτυξη με την κατάλληλη καθοδήγηση και τα σωστά πρότυπα από τους γονείς τους φαίνεται να ωφελούνται σε όλα τα παραπάνω επίπεδα από την σχέση τους με έναν σκύλο. Οι έρευνες δείχνουν παρόμοια ευρήματα για τα παιδία με αυτισμό. Ενώ η ανάπτυξη κοινωνικής σχέσης με κάποιο άλλο άτομο φαίνεται πολύ δύσκολη, εν τούτοις τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό καταφέρνουν να αλληλεπιδράσουν θετικά με έναν σκύλο, είτε αυτός ανήκει στην οικογένεια, είτε όχι. Ο ερευνητής Solomon (2012) αποδίδει το παραπάνω, στο γεγονός ότι οι σκύλοι δεν έχουν την κοινή στους ανθρώπους έκφραση προσώπου και στάση σώματος. Έτσι είναι ευκολότερο και χωρίς ιδιαίτερη πρόκληση για το παιδί να πλησιάσει ένα σκύλο. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι κατά την παρουσία ενός σκύλου τα επίπεδα κορτιζόλης (του βιολογικού δείκτη των επιπέδων στρες) μειώνονται, ενώ στην παρουσία ανθρώπων αυξάνεται. Οι ακριβείς λόγοι για τους οποίους συμβαίνουν τα παραπάνω, ερευνώνται.

Τίθενται όμως και αρκετοί περιορισμοί στην συμβίωση ενός αυτιστικού παιδιού με έναν σκύλο. Τα αισθητηριακά προβλήματα των παίδων αυτής της ομάδας μπορούν να είναι αποτρεπτικός παράγοντας για την υιοθέτηση ενός σκύλου, καθώς η υφή της γούνας ή του τριχώματος, καθώς και οι μυρωδιές, το γλείψιμο, ο θόρυβος από ένα πιθανό γάβγισμα και άλλα, μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Η σωστή εκπαίδευση του σκύλου μπορεί να περιορίσει κάποιους από αυτούς τους παράγοντες. Η ιδιαίτερη προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού πρέπει και οφείλει να είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την υιοθέτηση ενός σκύλου από την οικογένεια. Η αλληλεπίδραση επίσης με την επίβλεψη ενός ενήλικα, τόσο για την ασφάλεια του παιδιού όσο και του σκύλου είναι απαραίτητη σε πολλές περιπτώσεις.

Σε κάθε περίπτωση ο ερχομός ενός νέου μέλους μέσα στην οικογένεια, απαιτεί ώριμη σκέψη και απόφαση από τους ενήλικες αυτής. Ο σκύλος, άσχετα με την παρουσία ή όχι ενός αυτιστικού παιδιού απαιτεί χρόνο και αφοσίωση και σε κάθε περίπτωση οι ενήλικες πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται και στις ανάγκες του κατοικίδιου τους. Ένα ευτυχισμένο και καλά εκπαιδευμένο κατοικίδιο, μπορεί να προσφέρει απεριόριστη χαρά και ηρεμία σε ένα παιδί με αυτισμό και στη οικογένεια του.

Εν ολίγοις…

Πριν την υιοθεσία:

• Σκεφτείτε καλά την ευθύνη, τον χρόνο, τον κόπο και τα χρήματα που χρειάζεται ένα κατοικίδιο
• Σκεφτείτε και συζητήστε με έναν ειδικό ή τον ειδικό που παρακολουθεί το παιδί σας τις ιδιαιτερότητές του και αν μπορεί να συνυπάρξει αρμονικά με έναν σκύλο
• Φέρτε το παιδί σας σε επαφή με κάποιο άλλο κατοικίδιο ή τους σκύλους της γειτονιάς σας
• Αποφασίστε τις ευθύνες που θα έχει κάθε μέλος της οικογένειας απέναντι στο νέο σας κατοικίδιο
• Σκεφτείτε τα κίνητρά σας για την απόκτηση ενός νέου τετράποδου μέλους

Μετά την υιοθεσία:

• Βεβαιωθείτε ότι η ασφάλεια του παιδιού σας και του σκύλου σας είναι εξασφαλισμένη
• Ελάτε σε επαφή με ένα Θετικό εκπαιδευτή σκύλων για την εκμάθηση των βασικών εντολών υπακοής. Ο Θετικός εκπαιδευτής είναι ικανός να μάθει στο νέο σας μέλος περισσότερα, εφόσον το επιθυμείτε, ώστε η συγκατοίκηση και η αλληλεπίδραση να είναι εποικοδομητική
• Κρατήστε επαφή με τον ειδικό του παιδιού σας σχετικά με το θέμα
• Κρατήστε σημειώσεις με τις δραστηριότητες του παιδιού σας με τον σκύλο και συζητήστε τις εφόσον το επιθυμείτε με τον ειδικό του
• Προσπαθήστε να το εμπλέξετε με οικογενειακές δραστηριότητες, εντός και εκτός σπιτιού
• Μην απογοητευτείτε αν το παιδί σας αδιαφορήσει και δεν ανταποκριθεί όπως θα επιθυμούσατε απέναντι στο κατοικίδιο. Θυμηθείτε ότι το κάθε παιδί είμαι ξεχωριστό και με ξεχωριστά ενδιαφέροντα.