Στερεότυπα απέναντι στον αυτισμό

Τα στερεότυπα είναι βασικά στοιχεία της κοινωνικής αντίληψης ενός ατόμου και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις στάσεις του. Μπορούν να είναι τόσο θετικά, όσο και αρνητικά, επηρεάζοντας τις αποφάσεις του, τον τρόπο που σκέφτεται και πράττει απέναντι σε μία κοινωνική ομάδα ή ένα γεγονός, τις προσδοκίες του, ακόμα και τον τρόπο που κοιτάζει ή παρακολουθεί το γεγονός ή το άτομο

Για τα άτομα με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, λόγω άγνοιας ή προτύπων από ταινίες ή μυθιστορήματα, έχουν με τα χρόνια σχηματιστεί στερεότυπα, τα οποία δεν δείχνουν να είναι αληθή. Δημοφιλείς ταινίες, όπως το Rain Man του 1988, τόσο στηρίχθηκαν, όσο και δημιούργησαν στερεότυπα, τα οποία επηρεάζουν το κοινό και ειδικά τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά συνομηλίκους, ως προς την στάση και τις προσδοκίες τους απέναντι σε ένα αυτιστικό άτομο.

Από τα συχνότερα στερεότυπα που έχουν να αντιμετωπίσουν τα άτομα με αυτισμό, οι γονείς και οι θεραπευτές, είναι το αυτιστικό άτομο με την μοναδική και σπάνια ικανότητα σε μαθηματικές, μουσικές ή μνημονικές διαδικασίες. Πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι οι ιδιαίτερες ικανότητες, ερευνητικά, δεν είναι συχνότερες στα άτομα με αυτισμό, ούτε απαραίτητες για την διάγνωσή του. Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα παρουσιάζονται, όπως για παράδειγμα, η απομνημόνευση ιδιαίτερων χαρακτηριστικών για τα τραίνα, οι ονομασίες δεινόσαυρων και άλλα, χωρίς όμως αυτά να πρέπει να συγχέονται ή να θεωρούνται “ιδιαίτερες” ή εξωπραγματικές ικανότητες, μόνο επειδή προέρχονται και παρουσιάζονται από άτομα με αυτιστικές διαταραχές.

Ένα άλλο, αρκετά συχνό, στερεότυπο είναι αυτό του αυτιστικού σοφού, που είναι σε θέση να διδάξει τους γύρω του ένα υψηλής ηθικής μάθημα, ώστε να αντιμετωπίζουν έκτοτε την ζωή τους διαφορετικά. Η συμβίωση με άτομα οποιασδήποτε διαφορετικότητας, είναι σε θέση να αλλάξει την οπτική ενός ατόμου, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο. Η ουσιαστική και μόνιμη αλλαγή στάσης, απέναντι σε μία ομάδα ή γεγονός, προϋποθέτει αρκετές φορές πολλά περισσότερα από ένα “μάθημα ζωής”.

Ως τελευταία στερεότυπα απέναντι στον αυτισμό, παρουσιάζονται, εδώ, αυτά του ατόμου που δεν μπορεί να είναι λειτουργικό και ανεξάρτητο μέσα σε μία κοινωνία και αυτό του ενήλικα αυτιστικού. Μεγάλο ποσοστό αυτιστικών ατόμων, δεν καταφέρνουν μέχρι το τέλος της ζωής του να είναι ανεξάρτητα ή λειτουργικά και αυτό λόγω των γνωστικών περιορισμών τους ή και της ελλιπούς και συνεχόμενης εκπαίδευσής τους, από μικρή ηλικία. Από την άλλη όμως, ένα ποσοστό ατόμων, ανάλογα και πάλι τις δεξιότητες και την εκπαίδευσή τους (συχνότερα τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας ή σύνδρομο Asperger) επιτυγχάνουν την ανεξαρτησία τους. Το παραπάνω, συνδέεται και με τη στερεότυπη άποψη ότι οι διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, είναι παιδικές διαταραχές οι οποίες θεραπεύονται ή εξαφανίζονται στην ενήλική ζωή. Οι διαταραχές αυτής της φύσης είναι δια βίου.

Από την εποχή που ο αυτισμός θεωρούταν αποτέλεσμα της ψυχρής μητέρας (Wing, 1966) μέχρι σήμερα, πολλά έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Οι στάσεις απέναντι στον αυτισμό δεν πρέπει να διαμορφώνονται μέσα από κανενός είδους στερεότυπο, αλλά από την γνώση και την ενημέρωση γύρω από τη φύση της διαταραχής. Το κάθε άτομο μέσα στο φάσμα του αυτισμού είναι ξεχωριστό και μοναδικό, οπότε ξεχωριστές και μοναδικές πρέπει να είναι και οι προσδοκίες, οι προσεγγίσεις και οι σκέψεις απέναντί του.